Search
Close this search box.

موج رو به افزون مهاجرت درس‌خوانده‌ها، مرور یافته‌های پژوهشی در مورد فرار مغزهای ایرونی

پژوهش انجام شده در پروژه استفورد ۲۰۲۴ که توسط آزادی، میررمضانی و مسگران تدوین شده، نشان می‌دهد که مهاجرت ایرانیان، به ویژه دانش آموزان، دانشجویان و نخبگان، به مرور زمان روندی صعودی داشته و از زمان انقلاب ۱۳۵۷ به بعد به طور قابل توجهی افزایش یافته است. تحلیل این محققان بر اساس مجموعه‌ای از داده‌ها است که از آمار منتشرشده توسط دولت‌های ملی و نهادهای بین المللی گردآوری شده است. علاوه بر این، یک الگوریتم طبقه‌بندی برای شناسایی پژوهشگران ایرانی تبار که در کشورهای خارجی فعالیت دارند، ترسیم شده که با تحلیل سوابق انتشارات علمی جهانی در دهه‌های گذشته انجام شده است.

داده‌های گردآوری شده نشان می‌دهد که تعداد کل مهاجران متولد ایران از حدود نیم میلیون نفر پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به ۳.۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است که به ترتیب معادل ۱.۳٪ و ۳.۸٪ از جمعیت کشور در آن زمان بوده است. به طور کلی، کشورهای مقصد اصلی مهاجران ایرانی شامل ایالات متحده، کانادا، آلمان و بریتانیا هستند. همچنین تخمین می‌زنیم که در مجموع حدود ۷۰۰ هزار نفر از افراد متولد ایران در دانشگاه‌های خارجی تحصیل کرده‌اند. روند ثبت‌نام دانشجویان ایرانی‌تبار در دانشگاه‌های خارجی سه مرحله متمایز داشته است: در دهه منتهی به انقلاب ۱۳۵۷، این تعداد به شدت افزایش یافت، سپس در دو دهه پس از انقلاب به طور قابل توجهی کاهش یافت، و از آن پس دوباره روند صعودی پیدا کرده است. امروزه، با ۱۳۰ هزار دانشجوی ایرانی‌تبار ثبت‌نام ‌شده در دانشگاه‌های خارجی، این رقم به بالاترین میزان خود رسیده است. طی چند دهه گذشته، نسبت دانشجویان تحصیلات تکمیلی به دانشجویان مقطع کارشناسی افزایش یافته و تعداد دانشجویانی که پیش از ورود به دانشگاه در خارج از ایران اقامت داشته‌اند (کودکانی که همراه با خانواده‌های خود مهاجرت کرده‌اند) نیز بیشتر شده است، در حالی که تمایل دانشجویان برای بازگشت به ایران از بیش از ۹۰٪ در سال ۱۳۵۷ به کمتر از ۱۰٪ در حال حاضر کاهش یافته است. همچنین حدود ۱۱۰ هزار پژوهشگر ایرانی‌تبار را شناسایی کرده‌ایم که با دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی خارج از ایران همکاری دارند. به طور تقریبی، این رقم معادل یک‌سوم کل نیروی انسانی پژوهشی ایران بر اساس تعداد افراد و احتمالاً سهمی بسیار بزرگتر بر اساس میزان تولید علمی و تأثیرگذاری آن‌ها است. به عنوان معیاری از پدیده فرار مغزها، تعداد پژوهشگران فعال در میان ایرانیان مهاجر از سال ۲۰۰۰ تاکنون ده برابر شده است.

تعداد کل مهاجران متولد ایران از حدود نیم میلیون نفر پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به ۳.۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است که به ترتیب معادل ۱.۳٪ و ۳.۸٪ از جمعیت کشور در آن زمان بوده است.

بحران فرار مغزها در ایران، همراه با دهه‌ها انزوای اقتصادی، سرمایه‌گذاری ناکافی، فساد ساختاری، بسته شدن پنجره جمعیتی فرصت، و کاهش قابل پیش‌بینی ارزش نسبی منابع فسیلی کشور، همگی نشان می‌دهند که ایران ممکن است نسل‌هایی از رشد اقتصادی را از دست بدهد. در تئوری، اعضای نخبه ایرانیان مهاجر می‌توانند از طریق روش‌های مختلف از جمله بازگشت مجازی یا فیزیکی به ایران، سرمایه‌گذاری مستقیم، کمک‌های بشردوستانه، گردشگری، و ارسال حواله‌های مالی، به کاهش این چالش‌ها کمک شایانی کنند. با این حال، هیچ‌یک از این تحولات بدون تغییرات اساسی در چشم‌انداز سیاسی کنونی ایران رخ نخواهد داد.

اشتراک‌گذاری:

Email
WhatsApp
Telegram

پست‌های مرتبط