مهاجرت نوید شروعی تازه را می‌دهد، اما برای بسیاری از زنان ایرانی مهاجر، سایه‌های مبارزات گذشته و حال را نیز به همراه دارد. این مطالعه‌ی مروری جامع که توسط نیرو‌مند و همکاران (۲۰۲۴) انجام شده، خشونت شریک زندگی (IPV) در میان زنان ایرانی مهاجر را بررسی کرده و نشان می‌دهد که چگونه تجربه‌ی خشونت پس از مهاجرت تغییر می‌کند. اگرچه خشونت فیزیکی ممکن است کاهش یابد، اما خشونت روانی و اقتصادی جای آن را می‌گیرد و بسیاری از زنان را در چرخه‌ای از کنترل و وابستگی نگه می‌دارد.

انتظارات فرهنگی، هنجارهای مردسالارانه، تفاسیر دینی و بی‌ثباتی اقتصادی همگی در شکل‌گیری تجربه‌ی خشونت تأثیر دارند. با این حال، بسیاری از زنان ایرانی از دریافت کمک رسمی خودداری می‌کنند و به جای آن، به حمایت‌های خانوادگی غیررسمی روی می‌آورند، چرا که ترس از انگ اجتماعی، محدودیت‌های مالی و آگاهی کم از منابع در دسترس دارند.

بار سکوت: عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر در خشونت شریک زندگی

• سیستم مردسالاری و هنجارهای جنسیتی

ارزش‌های سنتی ایرانی “زن ایده‌آل” را فردی مطیع، خانواده‌محور و فداکار تعریف می‌کند. چنین هنجارهایی زنان را از مقابله با خشونت یا جستجوی حمایت خارجی بازمی‌دارد.

• وابستگی اقتصادی و موانع قانونی

بی‌ثباتی مالی، فرصت‌های شغلی محدود و وابستگی حقوقی به همسر برای اقامت می‌تواند زنان را در روابط سوءاستفاده‌گرایانه گرفتار کند.

• توجیهات دینی و انگ اجتماعی

برخی تفاسیر نادرست از آموزه‌های دینی زنان را به تحمل خشونت به نام حفظ حرمت خانواده ترغیب می‌کند. انگ اجتماعی علیه طلاق نیز موجب انزوای بیشتر زنان قربانی می‌شود.

• خشونت روانی و اقتصادی پس از مهاجرت

اگرچه خشونت فیزیکی ممکن است در کشور میزبان کاهش یابد، اما کنترل روانی، محدودیت‌های مالی و سوءاستفاده‌ی عاطفی افزایش می‌یابد، چرا که فرد سوءاستفاده‌گر خود را با سازوکارهای قدرت جدید وفق می‌دهد.

پناهی در بحران: نقش سیستم‌های حمایتی

با وجود این چالش‌ها، آگاهی و توانمندسازی در میان زنان ایرانی مهاجر در حال افزایش است. برخی از زنان با سیستم‌های حقوقی جدید سازگار شده و در شبکه‌های حمایتی قدرت می‌گیرند، در حالی که برخی دیگر همچنان در ترس‌های فرهنگی و موانع سیستماتیک محصور هستند.

• محدودیت زبانی و دسترسی به کمک

بسیاری از زنان به دلیل موانع زبانی و نبود منابع سازگار با فرهنگ ایرانیان، در دسترسی به خدمات حقوقی و اجتماعی دچار مشکل هستند.

• تأثیر مهاجرت بر خشونت شریک زندگی

مهاجرت پویایی‌های خانوادگی را تغییر داده و اغلب منجر به افزایش استرس مالی، تغییر نقش‌های جنسیتی و افزایش درگیری‌ها می‌شود که می‌تواند خشونت را تشدید کند.

شکستن چرخه‌ی خشونت: فراخوانی برای تغییر

این مطالعه مداخلات کلیدی برای مقابله با خشونت شریک زندگی در میان زنان ایرانی مهاجر را برجسته می‌کند:

• حمایت‌های سلامت روانی سازگار با فرهنگ

• دسترسی به کمک‌های حقوقی و برنامه‌های استقلال مالی

• آموزش‌های اجتماعی برای مقابله با هنجارهای مردسالارانه

• بهبود خدمات زبانی و اجتماعی برای زنان قربانی خشونت

شکستن سکوت، نخستین گام به سوی آزادی است.